Soms horen we dat hout nadat het behandeld is toch zwart aan het worden is en vraagt men ons hoe dat kan. Op deze pagina daarom wat uitleg over het zwart worden van hout.
1. Vuil uit de lucht
In veel gevallen is het zwart worden het gevolgd van vuil uit de lucht dat zich af zet op het hout. Met name de horizontale vlakken (bovenzijde tafel bijvoorbeeld) worden dan het eerst zwart. Doordat geolied hout over het algemeen wat ruwer is dan hout dat voorzien is van een vernislaag blijft het vuil op geolied hout ook iets sneller achter waardoor dat dus ook sneller zwart zal worden. Grovere houtsoorten zoals bijvoorbeeld Eiken hebben hier uiteraard ook sneller last van dan hele dichte houtsoorten.
Oplossing
De oplossing voor dit probleem zal duidelijk zijn: gewoon schoonmaken. Dat gaat het beste met Lijnoliezeep. Niet alleen omdat Lijnoliezeep een zeer goede reiniger is maar ook omdat Lijnoliezeep de bestaande oliefilm niet aantast maar juist aanvult. Daardoor blijft de oliefilm langer in tact en heeft u dus minder onderhoud dan wanneer u met moderne schoonmaakmiddelen aan de slag gaat.
2. Langdurige water-belasting
In tegenstelling tot een vernislaag en ook in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt is een oliefilm niet geheel waterdicht. Een vernislaag is een soort afsluitende plastic zak terwijl u een oliefilm mag vergelijken met een moderne regenjas. Als het regent blijft het water buiten maar er kan wel vocht-transport door de laag heen plaatsvinden. Dat gaat prima als u de regenjas aan heeft en deze dus voor het grootste gedeelte verticaal is waardoor het water er snel vanaf kan lopen. Als u van hetzelfde materiaal echter een vijver maakt en die vol water zet zult u zien dat er op den door toch water door de regenjas heen sijpelt. En zo werkt het ook met een olie-afwerking. Als er maar lang genoeg water op blijft staan kan het voor komen dat er toch water in het hout terecht komt. Over het algemeen geen probleem want als het weer mooi weer wordt verdampt het ingedrongen water ook weer langzaam en lost het probleem zichzelf dus op. Als er echter te lang water onder de oliefilm blijft zitten, bijvoorbeeld omdat het erg lang slecht weer is, omdat de stoel op een vochtige plaats onder een boom staat of iets dergelijks, dan kan het zijn dat er ondanks een goede behandeling toch “het weer” in het hout komt. Het hout blijft op die plaats dan te lang nat en wordt langzaam aangetast. Ook hier geldt dat grove houtsoorten sneller last hebben van dit euvel omdat daar eenvoudigweg langer water in de poriën van het hout blijft staan dan bij compacte houtsoorten. Spinthout neemt veel makkelijker water op dan kernhout zodat spint ook sneller zal worden aangetast. Bovendien is dat vaak ook sneller zichtbaar omdat spint bij de meeste houtsoorten lichter van kleur is waardoor donkere vlekken extra snel opvallen. Buitentafels die keurig waterpas staan en waarbij het water dus lang op et oppervlak blijft staan hebben hier extra last van. Het water dat op het oppervlak blijft staan werkt bovendien als een soort vergrootglas voor de zon waardoor de oliefilm nog eens extra belast wordt.
Oplossing
Door het hout regelmatig te voorzien van een nieuw laagje olie houdt u de bescherming zo goed mogelijk in tact. Voor het overige kan het schelen om te zorgen dat het hout minder lang nat blijft (de stoel misschien stijl zetten als u hem niet gebruikt of niet onder de natte, donkere boom laten staan). Vaak kan reeds zwart geworden hout worden hersteld door:
- Het oppervlak kaal te maken
- De kleur te herstellen met Oxaalzuur
- Het hout behandelen met een anti-schimmelproduct om de kans op herhaling te verkleinen
- Afwerken met olie
3. Te vroeg afgewerkt
Hout dat niet kunstmatig gedroogd is of onder vochtige omstandigheden wordt bewaard kan relatief veel water bevatten. Als dergelijk, te nat, hout wordt afgewerkt wordt het water in het hout opgesloten. Het hierboven genoemde regenjas-effect zorgt ervoor dat het vocht op den duur toch kan verdampen. Is de hoeveelheid vocht in het hout echter groot dan duurt het verdampen ook vrij lang en kan het vocht het hout aan tasten. Als vervolgens op zo’n vochtig afgewerkt stuk hout ook de zon nog eens lekker kan schijnen ontstaan onder de oliefilm een soort mini-broeikasjes waarin het vochtig én warm is en waar het dus voor schimmels goed toeven is zodat ze spontaan kunnen gaan groeien met zwarte verkleuring tot gevolg.
Oplossing
Zorg dat het hout voldoende droog is alvorens het af te werken en meet bij voorkeur het vochtigheidspercentage. Er zijn al eenvoudige vochtmeters te koop voor slechts een paar tientjes.
4. Reeds aanwezige schimmel-sporen in het hout
Bomen groeien in het bos en veel hout bevat dan ook van nature schimmelsporen. Als het hout goed wordt gedroogd en in een droge omgeving komt te wonen wordt er geen aantrekkelijk klimaat geschapen voor die sporen en blijven die gewoon slapen tot het moment dat de omstandigheden veranderen. Hoewel ze er dus wel zitten ziet of merkt u daar verder niets van. Als hout vochtig wordt ontstaat een gunstig klimaat voor de sporen en beginnen deze te groeien als schimmel. Het effect van de schimmels is dat er makkelijker water vast wordt gehouden waardoor het proces in gang gehouden wordt en het hout op den duur zal gaan rotten. Sommige stukken hout bevatten meer en actievere sporen dan andere. Zolang het hout keurig droog is zijn die echter niet te zien en is dus ook niet te voorspellen of de sporen zichtbaar zullen worden. Naast water blijkt in uitzonderlijke gevallen ook vochtige olie en zelfs vernis een aanvaardbare voedingsbodem voor sporen te zijn waardoor deze juist na het behandelen tot groei komen. De oorzaak ligt in dit geval dus gewoon in het specifieke stuk hout.
Oplossing
Dit probleem is helaas niet altijd op te lossen omdat het probleem in het hout zelf zit. In een deel van de gevallen helpt het om het hout voordat het voorzien wordt van een olie-afwerking eerst met een schimmeldodend middel te behandelen of om de olie te voorzien van een schimmeldodend middel. Wij kiezen er voor om dergelijke middelen niet in onze oliën op te nemen om deze zo natuurvriendelijk en veilig mogelijk in gebruik te houden.
5. Looizuur
Verschillende houtsoorten, waarvan Eiken wel de meest bekende is, bevatten Looizuur. Een chemische stof die met van alles en nog wat reageert. Daardoor verkleuren deze houtsoorten zodra ze in contact komen met water, ijzer en nog veel meer stoffen. Eiken is dus een van de houtsoorten die zeer gevoelig is voor verkleuring en doordat het ook nog relatief grof van structuur is is het ook nog eens extra gevoelig voor de hierboven genoemde andere redenen van verkleuring.
Oplossing
Ook hier geldt dat het probleem helaas niet altijd is op te lossen omdat de oorzaak in het hout zelf gelegen is. In een deel van de gevallen helpt het om het hout een aantal keren goed uit te wassen om zoveel mogelijk looizuur uit te spoelen alvorens het afgewerkt wordt. Hout dat om deze reden is verkleurd kan in veel gevallen zijn oorspronkelijke kleur terug gegeven worden door het te behandelen met Oxaalzuur.
6. Lijnolie
Lijnolie is een van de meest bekende oliesoorten en wordt dan ook te pas en te onpas gebruikt. Hoewel Lijnolie prima impregnerende eigenschappen heeft kent het ook een aantal nadelen. Zo wordt het op redelijk korte termijn geel en wordt het bij gebruik buiten op termijn zwart. Dat laatste wordt zichtbaar als zwarte plekjes in het hout die steeds groter en meer worden tot het hout volledig zwart is.
Oplossing
Helaas is het zwart worden een eigenschap van Lijnolie. De enige oplossing voor dit probleem is dan ook de lijnolie volledig verwijderen en overstappen op een ander product zoals Verbeterde houtolie
